Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: 6 nhiệm vụ, giải pháp cấp bách cho ĐBSCL

“Chúng ta không hoang mang trước biến đổi khí hậu. Tự tin ứng phó và thích ứng để tìm ra mô hình phát triển mới nhưng chúng ta cũng tuyệt đối không chủ quan trước những thách thức này…” - Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị.
 

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhận định Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có vị trí đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam; Được đánh giá là một trong ba châu thổ lớn của thế giới, bên cạnh Đồng bằng sông Hằng và sông Nile, ĐBSCL là dải đất đa dạng ẩn giấu nhiều bí tàng của trời đất; Đây đã từng là vùng đất trù phú mang lại sinh kế lâu đời cho người dân nơi này. “Nhưng hôm nay, ai trong chúng ta ngồi đây cũng cảm nhận được những thách thức to lớn mà biến đổi khí hậu tác động lên vùng đất này. ĐBSCL đang bị đe dọa nghiêm trọng nhất của biến đổi khí hậu” - người đứng đầu ngành TN&MT quan ngại.

 

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng cho rằng, những vấn đề hiện hữu theo kịch bản biến đổi khí hậu đang đặt ra với mà Cà Mau nói riêng và khu vực ĐBSCL nói chung đang gặp phải đó là bờ biển bị xâm thực và mặn hóa ngày càng xâm nhập sâu... Bên cạnh đó, việc tăng cường các hoạt động khai thác tài nguyên nước trên thượng nguồn nhất là hoạt động khai thác thủy điện trên dòng chính sông Mê Công đã làm ảnh hưởng đến dùng chảy, làm chuyển nước sang lưu vực sông khác, làm trầm trọng thêm nguy cơ cạn kiệt nguồn nước. “Điều này đòi hỏi có sự cam kết mạnh mẽ, mang tính pháp lý của các nước trong việc sử dụng tài nguyên nước một các bền vững nhằm giải quyết các thách thức xuyên biên giới đối với vùng ĐBSCL. Ở trong nước, chúng ta cũng cần có cơ chế phối hợp liên tỉnh, liên ngành, liên vùng để hạn chế những bất cập trong quản lý sử dụng tài nguyên nước” - Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

 

Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà phát biểu tại Hội nghị.

 

Vậy làm thế nào để thích ứng và biến những thách thức của BĐKH thành động lực phát triển là vấn đề mà các nhà khoa học, các nhà quản lý cùng nhau phân tích. Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng, trước tác động của biến đổi khí hậu, ĐBSCL hôm nay không còn là miền đất trù phú mang lại sinh kế lâu dài, thuận lợi cho người dân như bao đời nay. “Vì vậy, chúng ta cần thay đổi tư duy phát triển. Chúng ta không thể dựa vào sự ưu đãi của thiên nhiên ban tặng mà cần dựa vào trí tuệ, tri thức và công nghệ để phát triển bền vững. Biến thách thức do biến đổi khí hậu để ĐBSCL phát triển lâu dài” - Bộ trưởng Trần Hồng Hà đặt vấn đề với các tỉnh ĐBSCL.

 

Dẫn lời một nhà văn, Bộ trưởng Trần Hồng Hà phân tích: “Suốt mấy nghìn năm, ông cha ta đã bám chắc mảnh đất quê hương, khai phá ruộng đất, cải tạo thiên nhiên và tạo ra một đồng bằng Cửu Long sông mẹ và những tặng phẩm của thiên nhiên vô cùng tuyệt diệu … Tiếp nói truyền thống đó của cha ông, lớp con cháu chúng ta phải có một tư duy phát triển mới song hành cùng các giải pháp dựa trên quy hoạch tổng thể, lâu dài cho khu vực để từ đó tránh được những xung đột về lợi ích giữa các địa phương và giữa các tiểu vùng, đồng thời hài hòa giữa các ưu tiên trước mắt và mục tiêu lâu dài cho phát triển bền vững khu vực này…”

 

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng ĐBSCL phải thích ứng với BĐKH, thích ứng với xâm ngập mặn và cần coi đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội trong phát triển. Phải thích ứng với việc không có lũ hàng năm, phải thích ứng với ngập mặn và thiếu nước ngọt. Để giải quyết vấn đề này, người đứng đầu ngành TN&MT cho rằng, ĐBSCL phải chủ động nguồn nước ngọt cho mình đồng thời đề xuất các biện pháp, phương án cụ thể để ứng phó với biến đổi khí hậu, trong đó có việc triển khai hiệu quả quản lý tổng hợp tài nguyên nước… “ĐBSCL phải thay đổi phương thức sản xuất, cần lựa chọn mô hình phát triển thay thế quy trình sản xuất cũ bằng mô hình sản xuất mới đặc biệt là phát triển dựa trên các mô hình kinh tế dựa trên nước mặn, nước lợ và nước ngọt … Ngoài ra các tỉnh trong khu vực ĐBSCL cần tăng cường liên kết cùng nhau phát triển, ứng phó biến đổi khí hậu trên cơ sở một quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội của vùng” - Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

 

Nhận định về công tác quản lý tài nguyên nước, GS.TS Nguyễn Ngọc Trân,  nguyên Chủ nhiệm Chương trình Nhà nước điều tra cơ bản tổng hợp ĐBSCL cho rằng: “Bên cạnh việc phải có nhận thức rõ hơn nước không còn là vô tận nên phải sử dụng một cách tiết kiệm và hiệu quả, cũng cần phải coi nước mặn không phải là 'kẻ thù' mà là một dạng tài nguyên, như một số nước đã làm (Hà Lan trồng khoai tây trên vùng đất mặn, Israel cung cấp nước ngọt từ nước biển, đến năm 2020, tại quốc gia này, nước ngọt được chế biến từ nước biển sẽ chiếm tới 25% tổng lượng nước ngọt...). Trong lưu vực sông Mekong gồm có 6 nước, nhưng chỉ duy nhất ĐBSCL là tiếp giáp với biển, đây là một nét đặc thù, thì tại sao từ thách thức này, mình không biến nó thành lợi thế, là thời cơ để phát triển, mà phải chống lại nó?”

 

Vẫn theo GS.TS Nguyễn Ngọc Trân, quốc tế và Việt Nam cần phải thay đổi nhận thức, phải xem nước sông Mekong là tài sản chung của các quốc gia trong lưu vực; thứ hai, sự khan hiếm nước ngọt, nước ngọt không còn là của “trời cho” và những tình huống cực đoan sẽ xảy ra nhiều hơn trong tương lai; thứ ba, tại vùng phải chung sống với nước mặn, nên xem nước mặn là một dạng tài nguyên cần được khai thác; thứ tư, vùng ĐBSCL ứng phó với BĐKH và phát triển phải đặt trong bối cảnh có nhiều yếu tố bất định, và thứ năm là phải khắc phục những bất cập trong quản lý Nhà nước. “Đó là những điều kiện tiên quyết để ĐBSCL phát triển và đi tới”, GS Nguyễn Ngọc Trân nói.

 

 Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ và Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà trao đổi với các đại biểu dự Hội nghị.

 

Phát biểu tại hội nghị, thay mặt Chính phủ và lãnh đạo Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ  phân tích: Biến đổi khí hậu đã và đang có những tác động hết sức nhanh, mạnh đến nước ta, đặc biệt là tác động đến thời tiết, thiên tai, hiện tượng El Nino vừa qua là hiện tượng thiên tai nặng nề kéo dài nhất trong lịch sử, gây hạn hán tại nhiều khu vực trong cả nước, xâm nhập mặn sâu và kéo dài tại vùng ĐBSCL, ảnh hưởng nặng nề đến sản xuất nông nghiệp cũng như đời sống của nhân dân.

 

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá rất cao, biểu dương sự nỗ lực của các Bộ, ngành trung ương, của các địa phương vùng ĐBSCL trong hơn một năm qua đã đương đầu với tình hình khó khăn, mặn xâm nhập sâu nhất trong lịch sử nhưng vùng ĐBSCL vẫn tiếp tục ổn định và phát triển, kinh tế vẫn tiếp tục tăng trưởng khá.

 

Về các giải pháp để thích ứng với biến đổi khí hậu, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đồng tình với các giải pháp mà các bộ, ngành, địa phương và các nhà khoa học nêu ra. “Thách thức với ĐBSCL là rất nghiêm trọng nó tác động đến phát triển kinh tế, xã hội, sản xuất, môi trường… trong cả vùng. Tuy nhiên, chúng ta không hoang mang trước biến đổi khí hậu. Chúng ta tự tin ứng phó và thích ứng để tìm ra mô hình phát triển mới nhưng chúng ta cũng tuyệt đối không chủ quan trước những thách thức này…” - Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh.

 

Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu các bộ, ngành địa phương thực hiện 6 nhiệm vụ, giải pháp. Cụ thể:

Bộ TN&MT phối hợp với Ban chỉ đạo Tây Nam Bộ xây dựng báo cáo để trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ và các bộ ngành địa phương về tình hình biến đổi khí hậu ở ĐBSCL, những giải pháp thích ứng. Đồng thờiBộTN&MT chủ trì xuất bản kỷ yếu của Hội nghị để làm tài liệu, làm cẩm nang trong ứng phó BĐKH của khu vực ĐBSCL trong thời gian tới.

 

Các Bộ: TN&MT, NN&PTNT, Công Thương, Xây dựng, GT&VT, KH&CN… tiếp tục cập nhật kịch bản BĐKH để hàn thiện các quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, các quy hoạch tái cơ cấu nền nông nghiệp, các chương trình, dự án cho ĐBSCL hướng tới phát triển bền vững.

 

Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính phối hợp với các Bộ chuyên ngành rà soát các nguồn vốn để bố trí cho các trương trình ứng phó BĐKH ở ĐBSCL.

Các tỉnh, thành phố trong khu vực tiếp tục nghiên cứu các thách thức đặt ra với địa phương mình để đưa vào các chương trình BĐKH cho phù hợp.

 

Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng để có các chương trình truyền thông phù hợp, làm sao để chính quyền các cấp, các doanh nghiệp và mọi người dân đều hiểu tác động và chương trình ứng phó BĐKH ở ĐBSCL.

 

Bộ NN&PTNT và Bộ TN&MT khẩn trương cập nhật trong việc ứng phó BĐKH đề xuất các dự án cụ thể, mang tính liên vùng, liên ngành, có tác động lan tỏa, tạo được sinh kế bền vững cho người dân, thích ứng với các tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, cần triển khai trong giai đoạn 2016-2020 và các năm tiếp theo.