Quy trình vận hành hồ chứa trên sông Ba: hạn chế ở khả năng cắt lũ

Tại buổi làm việc, bà Trần Thị Hà - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên - cho biết: Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 43 công trình hồ chứa, riêng trên hệ thống sông Ba thuộc địa bàn tỉnh có 3 hồ chứa lớn gắn với 3 công trình thủy điện, đó là các hồ chứa thuỷ điện Sông Hinh, thuỷ điện Sông Ba Hạ và thuỷ điện Krông Hnăng. Hạn chế lớn nhất của các hồ chứa thuỷ điện này là khả năng cắt lũ.

Trong đợt lũ đầu tháng 11.2009, có thời điểm hồ thuỷ điện Sông Ba Hạ xả lũ mức cao nhất lên đến 14.500m3/s đã làm cho vùng hạ du ngập trong biển nước. Trong mùa khô, các hồ chứa thuỷ điện cũng chưa đáp ứng được yêu cầu cấp nước cho vùng hạ du, gây ảnh hưởng cho sản xuất của hàng nghìn nông dân.

Giải thích vấn đề này, ông Đặng Văn Tuần - Chủ tịch HĐQT Công ty CP thủy điện Sông Ba Hạ - nói: Trong 2 đợt lũ vừa qua, Cty đã thực hiện đúng theo quy trình xả lũ do Bộ Công Thương ban hành. Tuy nhiên, do lưu vực sông Ba có diện tích 11.115km2, lưu lượng nước về hồ trên 10 tỉ mét khối nước mỗi năm, trong khi dung tích hữu ích của hồ thuỷ điện Sông Ba Hạ chỉ 165,9 triệu m3 nên việc tham gia cắt lũ hạn chế. Trong đợt lũ vừa qua thời điểm đỉnh lũ, Cty phải xả 14.500m3/s là để đảm bảo an toàn hồ chứa và đây là chuyện bất khả kháng.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Tuy Hoà Lê Thanh Phương cho rằng, với tình hình xả lũ và điều tiết nước trên các hồ chứa thuỷ điện như trong thời gian qua thì rõ ràng vùng hạ lưu “lãnh đủ”. Việc vận hành các hồ chứa không đồng bộ cũng đang gây áp lực khô hạn rất lớn trong mùa nắng ở phía hạ du.

Ông Lê Văn Thứng - Phó Giám đốc Sở TNMT Phú Yên - phân tích: Việc sử dụng nước giữa thuỷ điện Sông Ba Hạ, Sông Hinh và công trình thuỷ nông Đồng Cam hết sức phức tạp. Công trình Đồng Cam phục vụ tưới cho gần 20.000ha lúa/vụ, nhu cầu sử dụng nước 100.000m3/giờ, trong khi việc cấp nước từ hồ chứa thuỷ điện Sông Ba Hạ cho công trình thuỷ nông Đồng Cam và vùng hạ du trong mùa khô rất hạn chế, không đảm bảo đủ 28,3m3/s, đã làm cho sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn.

Kết luận buổi làm việc về quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Ba tại Phú Yên, Thứ trưởng Bộ TNMT Nguyễn Thái Lai thẳng thắn nói: Việc xây dựng quy trình vận hành liên hồ chứa trên các lưu vực sông, trong đó có sông Ba đang đặt ra bức bách. Thực tế, nơi nào xây dựng nhiều nhà máy thuỷ điện thì nơi đó ở hạ du bị thiệt hại nặng do lũ lụt và hạn hán.

Các quy trình vận hành hiện nay có tồn tại lớn là không có nhiệm vụ chống lũ và cấp nước cho vùng hạ du. Trong quy trình vận hành của Bộ Công Thương cho các hồ thuỷ điện chỉ có 2 nhiệm vụ là an toàn hồ chứa và chạy máy phát điện, chứ chưa tính đến chống lũ.

Bộ TNMT phải cố gắng chậm nhất là đến tháng 7.2010 sẽ trình Chính phủ quy chế vận hành liên hồ để sớm đưa vào thực thi, nhằm vừa đảm bảo lợi ích giữa phát điện phục vụ phát triển đất nước, vừa đảm bảo cắt lũ và cấp nước mùa hạn cho vùng hạ du.