Bộ TN&MT thăm và làm việc với Tổ chức Sáng kiến lưu vực sông Nin

Từ ngày 9 đến ngày 13/5/2016, đoàn công tác của Bộ TN&MT do Thứ trưởng Chu Phạm Ngọc Hiển dẫn đầu đã có chuyến công tác làm việc với các đơn vị thuộc Tổ chức Sáng kiến lưu vực sông Nin (NBI).

Trong buổi làm việc này, hai bên đã chia sẻ thông tin cơ bản về lưu vực sông Nin và Mê Công; cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, cơ chế hợp tác, các cơ hội, thách thức, các chương trình, hoạt động đang được thực hiện và sự tham gia của các bên liên quan của NBI cũng như của Ủy ban sông Mê Công Việt Nam và Ủy hội sông Mê Công quốc tế (MRC). Bên cạnh đó hai bên còn có những trao đổi liên quan đến vấn đề kỹ thuật như trạm quan trắc khí tượng thủy văn, hệ thống dự báo lũ…và các công cụ hỗ trợ ra quyết định đang được NBI và MRC sử dụng.

Tổ chức sáng kiến lưu vực sông Nin được thành lập vào ngày 22/2/1999, bao gồm 10 thành viên chính thức gồm có Cộng hòa Bu-run-di, Cộng hòa Dân chủ Công-gô, Cộng hòa Ả rập Ai Cập, Cộng hòa Dân chủ Liên bang Ê-thi-ô-pi-a, Cộng hòa Kê-ni-a, Cộng hòa Ru-gan-da, Cộng hòa Xu-đăng, Cộng hòaTan-za-ni-a và Cộng hòa U-gan-da, và mộtquốc gia đóng vai trò là quan sát viên là Nhà nước Ê-ri-tơ-rê-a. Đây là tổ chức liên chính phủ được thành lập với mục tiêu quản lý, phát triển và sử dụng bền vững, công bằng nguồn nước chung của lưu vực sông Nin, Chương trình hành động chiến lược của NBI gồm có Chương trình chia sẻ tầm nhìn của lưu vực và Chương trình hành động chuyên ngành. Ngoài ra, NBI còn có nhiệm vụ tổ chức các diễn đàn, cuộc đàm phán cho các quốc gia thành viên tham gia khi có mâu thuẫn liên quan đến việc sử dụng, phát triển nguồn tài nguyên nước.  NBI cung cấp cho các quốc gia thành viên những công cụ phân tích và chia sẻ hệ thống thông tin, giám sát nguồn nước trong lưu vực sông Nin cũng như hỗ trợ các quốc gia xác định các cơ hội phát triển và chuẩn bị những dự án đầu tư liên quan như phát triển và mua bán điện, nông nghiệp… và quản lý nguồn nước vùng đầu nguồn.

 

 Đoàn công tác thăm Đập thủy điện Owens Falls, U-gan-đa

 

Thứ trưởng Chu Phạm Ngọc Hiển thông tin, “là quốc gia nằm ở cuối nguồn sông Mê Công, Việt Nam luôn phải đối mặt với những thách thức trong việc phối hợp, chia sẻ nguồn nước sông Mê Công, đặc biệt trong thời gian gần đây tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long đối mặt với tình trạng hạn và mặn nghiêm trọng. Vấn đề này không chỉ riêng Việt Nam giải quyết được mà chúng tôi cần phải thông qua Ủy hội để phối hợp với các quốc gia vùng thượng lưu vực sông Mê Công cùng giải quyết. Trong thời gian vừa qua, Ủy hội đã có những phối hợp trong việc chia sẻ nguồn nước, xong cũng có một số vấn đề trong phạm vi của Ủy hội vẫn chưa giải quyết được”. 

Đại diện cho NBI, ông John Rao Nyaoro cũng đã chia sẻ: “Trong những năm qua, NBI đã có những thành tựu nhất định trong việc hỗ trợ các quốc gia thành viên phát triển, sử dụng bền vững và hiệu quả nguồn tài nguyên nước tại lưu vực sông Nin. Thông qua các diễn đàn, phiên họp, NBI được xem như cầu nối giữa các quốc gia để đi đến sự đồng thuận trong việc sử dụng, phát triển, bảo vệ tài nguyên nước có tính xuyên biên giới. Tuy nhiên, do phạm vi rộng lớn của lưu vực cũng như sự khác nhau về mức độ đóng góp lượng nước của các quốc gia cho dòng sông Nin, nên việc phối hợp, quản lý nguồn tài nguyên nước và các tài nguyên liên quan vẫn đang ở mức độ nhất định”.

Qua buổi làm việc, hai bên đã đề xuất được chia sẻ những kinh nghiệm sử dụng các mô hình tiên tiến trên thế giới được ứng dụng tại lưu vực sông Nin và Mê Công và chia sẻ các cơ chế tham gia của các bên liên quan, đặc biệt là của các cộng đồng có liên quan vào các hoạt động của NBI và MRC.

Cũng tại U-gan-da, Đoàn công tác đã đến thăm Đập thủy điện Owens Falls. Tại đây Đoàn đã được giới thiệu về những ý kiến khác nhau trong quá trình xây dựng đập, và các thay đổi của phía hạ lưu đập sau khi xây dựng nhà máy.

 Đoàn công tác làm việc tại Văn phòng Kỹ thuật khu vực phía Đông sông Nin

 

Tiếp theo chuyến công tác tại U-gan-đa, Thứ trưởng Chu Phạm Ngọc Hiển và đoàn công tác đã tới Addis Ababa, Dân chủ Liên bang Ê-thi-ô-pi-a, thăm và làm việc với Văn phòng Kỹ thuật khu vực phía Đông sông Nin (ENTRO), là bộ phận của NBI tại lưu vực sông Nin xanh (lưu vực sông Nin xanh đóng góp tới 85-90% tổng lượng nước của lưu vực sông Nin).

Tại buổi làm việc hai bên đã cùng trao đổi thông tin về kế hoạch phát triển thủy điện, đánh giá tác động thủy điện đến hạ lưu và các biện pháp nhằm giảm thiểu tại lưu vực sông Nin xanh và sông Mê Công.

Ông Feki ahmed Negash, Giám đốc điều hành ENTRO chia sẻ thông tin cơ bản, cơ hội phát triển và thách thức của về lưu vực sông Nin xanh đặc biệt là liên quan đến vấn đề phát triển thủy điện tại các quốc gia thượng lưu vực sông Nin xanh, việc mua bán điện giữa các quốc gia thượng và hạ lưu, các biện pháp giảm thiểu tác động của thủy điện đến vùng hạ lưu. Đại diện từ Bộ Tài nguyên nước, Tưới tiêu và Điện của Ê-thi-ô-pi-a có một bài trình bày về các phát triển thủy điện trên dòng sông Nin xanh tại quốc gia này. Đoàn Việt Nam đã chia sẻ kết quả của “Nghiên cứu tác động của các công trình thủy trên dòng chính sông Mê Công” được thực hiện bởi Bộ Tài nguyên và Môi trường và Ủy ban sông Mê Công Việt Nam được hoàn thành vào tháng 12 năm 2015, và mục tiêu, nội dung, tiến độ thực hiện của “Nghiên cứu Quản lý và phát triển bền vững lưu vực sông Mê Công bao gồm đánh giá tác động của các công trình thủy điện trên dòng chính” do Ủy hội sông Mê Công quốc tế đang tiến hành.

Kết thúc buổi làm việc, ENTRO mong muốn được Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam chia sẻ kinh nghiệm thực hiện các nghiên cứu đánh giá tác động, đặc biệt là phương pháp và công cụ đánh giá.