Hướng dẫn xác định và đánh giá lợi ích của việc hợp tác nguồn nước xuyên biên giới

Thứ sáu - 12/08/2016 17:03

Ủy Ban Kinh tế Châu Âu của Liên Hợp Quốc (UCECE) đưa ra hướng dẫn cách xác định và đánh giá lợi ích của việc hợp tác nguồn nước xuyên biên giới. Những hướng dẫn này đã được phổ biến, thưc hiện và đánh giá cho các dự án hợp tác về nguồn nước xuyên biên giới tại Bắc Mỹ, Bắc Phi và một số vùng khác trên thế giới trong những năm gần đây. Đây là một trong những hướng dẫn hữu ích có thể áp dụng cho các sông xuyên biên giới hiện nay ở khu vực có liên quan đến Việt Nam như sông Mê Kông và sông Hồng.

Điều quan trọng trong quá trình xác định lợi ích của việc hợp tác nguồn nước xuyên biên giới là đảm bảo rằng phạm vi đánh giá là đủ rộng để có thể để xác định một loạt các lợi ích. Những lợi ích của sự hợp tác xuyên biên giới về tài nguyên nước sẽ thay đổi theo lưu vực, theo đặc điểm kinh tế, xã hội, môi trường và địa chính trị của các quốc gia nằm trong lưu vực.
Thêm vào đó cũng cần xác định lợi ích thay đổi theo giai đoạn hợp tác. Những lợi ích được xác định sau đó phải trải qua một cuộc "sàng lọc" để chọn để đánh giá những lợi ích có liên quan và quan trọng nhất, có tính đến mức độ tiềm năng của các lợi ích và các quốc gia liên quan và tiêu chí chính sách có liên quan khác.
Các giai đoạn hợp tác và xác định lợi ích theo từng giai đoạn được thể hiện trong bảng sau:

Nguồn gốc của các lợi ích	Lợi ích cho các hoạt động kinh tế	Lợi ích xã hội và môi trường
Cải thiện quản lý tài nguyên nước	Mở rộng và tăng năng suất nhiều lĩnh vực kinh tế (nuôi trồng thủy sản, nông nghiệp, tưới tiêu, du lịch dựa vào thiên nhiên,..). Giảm chi phí thực hiện các hoạt động sản xuất. Giảm tác các mối nguy hiểm liên quan đến nước (lũ lụt, hạn hán). Tăng giá trị của tài sản.	- Chất lượng nước được cải thiện và giảm rủi ro thiên tai liên quan đến nước. Mang lại cơ hội việc làm và giảm nghèo khi người dân được tiếp cận với các dịch vụ (điện, cấp thoát nước). Cải thiện sự hài lòng của xã hội, phát triển các hoạt động giải trí, văn hóa. Tăng tính toàn vẹn sinh thái và giảm suy thoái môi trường sống. Tăng cường kiến thức khoa học về hiện trạng môi trường nước.
	Lợi ích hợp tác kinh tế khu vực	Lợi ích hòa bình và an ninh
Giai đoạn Tăng cường, củng cố niềm tin giữa các bên	Phát triển thị trường hàng hóa, dịch vụ và việc làm Tăng phát triển đầu tư xuyên biên giới, mạng lưới cơ sở hạ tầng xuyên quốc gia	Tăng cường luật pháp quốc tế Tăng tính ổn định chính trị và củng cố quan hệ ngoại giao Cơ hội mới từ việc củng cố niềm tin (tham gia các sáng kiến và đầu tư) Giảm rủi ro và chi phí tránh được xung đột và tiết kiệm từ việc giảm chi tiêu vào quân sự Sáng kiến thành lập tổ chức chia sẻ trong lưu vực

Đánh giá những lợi ích của sự hợp tác xuyên biên giới nước

Tính chất và mức độ chi tiết của "giai đoạn đánh giá" sẽ thay đổi tùy theo các vấn đề, giai đoạn hợp tác và ý chí chính trị của các bên liên quan. Việc đánh giá lợi ích có thể có ích trong việc lựa chọn thông tin mới, đánh giá các lựa chọn trong quá khứ và thông báo quyết định mới.

Thực chất, mục đích của giai đoạn đánh giá là góp phần thúc đẩy quá trình hợp tác nước xuyên biên giới, và điều này cần hướng dẫn cụ thể và có định hướng theo các tham vọng của các lợi ích cá nhân và lựa chọn các phương pháp đánh giá.

Giai đoạn phát triển các chính sách hợp tác nguồn nước xuyên biên giới	Nhu cầu của các quá trình chính sách hợp tác xuyên biên giới	Trọng tâm của việc thực hiện đánh giá lợi ích	Trọng tâm chính của giai đoạn đánh giá
Giai đoạn sơ khởi ban đầu (ví dụ như xác định đặc thù của lưu vực thông qua các xung đột về chính trị giữa các bên)	Thành lập các điều kiện cho việc thực hiện các quá trình hợp tác	Xác định các cơ hội lợi ích chung của việc chia sẻ nguồn nước với nhau	Đánh giá định tính nhanh chóng các lợi ích chủ chốt
Giai đoạn đầu (ví dụ xác định lại lưu vực khi chưa có những đàm phán về những hợp tác quốc tế về nguồn nước chung)	Khởi động các hoạt động hợp tác, chủ yếu là các hoạt động nâng cao nhận thức về sự cần thiết phải hợp tác với nhau trong lĩnh vực tài nguyên nước	Xác định tính đa lợi ích của sự hợp tác một các toàn diện	Đánh gia nhanh tất cả các lợi ích đã được xác định
Giai đoạn trung gian (ví dụ thời điểm đàm phán về một thỏa thuận quốc tế, nhưng không có cơ quan điều phối)	Hợp nhất quá trình đàm phán, hoạch định chiến lược và thực hiện các sáng kiến hợp tác cơ bản (ví dụ như: tiến hành chia sẻ thông tin)	Đánh giá trên phạm vi rộng về các lợi ích của việc hợp tác (bao gồm cả giá trị của việc không hợp tác)	Đánh giá sâu của các lợi ích đã được xác định bao gồm tính toán định lượng về các giá trị và lợi ích tài chính
Giai đoạn nâng cao ( sự hợp tác của lưu vực với các thỏa thuận quốc tế và các cơ quan điều phối)	Hiện thực hóa các tiềm năng của việc hợp tác thông qua việc thực hiện các sáng kiến hợp tác (ví dụ như thực hiện các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng, hay xây dựng các công cụ phối hợp quản lý	Đánh giá lợi ích của các dự án độc lập của mỗi quốc gia, và các dự án hợp tác đa quốc gia trong lưu vực hoạc các chương trình cơ bản xây dựng cho khu vực	Tiến hành tính toán định lượng giá trị và nguồn tài chính

Truyền thông những lợi ích của sự hợp tác xuyên biên giới

Nỗ lực truyền thông là chìa khóa để tích hợp các kết quả của việc đánh giá quá trình hợp tác chính sách về tài nguyên nước xuyên biên giới.

Khi tiến hành thực hiện đánh giá lợi ích, điều quan trọng là phải xem xét làm thế nào mà các kết quả này sẽ được công bố cho nội bộ và cộng đồng xã hội. Việc lên kế hoạch kém hay truyền thông không tốt có thế gây ra hiệu ứng phản tác dụng hoặc làm hỏng tiến trình hợp tác.

Trong việc phát triển cách tiếp cận thông tin liên lạc nội bộ cho những người ra quyết định và các bên liên quan, điều đơn giản là làm cho các quá trình đưa ra quyết định trở nên dễ hiểu và thông suốt cho những người ra quyết định cuối cùng. Do đó, kết quả của việc đánh giá lợi ích sẽ phải đưa vào quá trình thiết lập chính sách. Việc cần thiết là phải xác định các chủ đề chính để các bên liên quan cùng xác định sự ảnh hưởng và các cơ hội hợp tác. Điều này sẽ dẫn đến việc cần phải xác định các mục đích và tìm hiểu xem làm thế nào để đạt được các mục đích đó. Vì vậy, truyền thông thông tin tới cộng đồng sẽ cần thiết để xác định các nhóm mục tiêu.

Truyền thông những lợi ích của việc hợp tác xuyên biên giới nước cho công chúng nên được thiết kế riêng cho các bên thứ 3 như các tổ chức phi chính phủ về môi trường (NGO), cộng đồng ven sông, .. bên cạnh đó các thông tin và thông điệp cần phải được thiết lập phù hợp cho mỗi nhóm đối tượng khác nhau. Các kênh truyền thông cũng cần phải được xem xét kĩ lưỡng để lựa chọn cách tốt nhất để tiếp cận với cộng đồng cũng như các nhóm đối tượng khác nhau.

Tùy thuộc vào giai đoạn của quá trình chính sách hợp tác nước xuyên biên giới, các thông điệp sẽ liên tục thay đổi và tiến bộ theo quá trình hợp tác hoặc cũng có thể nhìn về quá khứ hay xây dựng trên các kết quả đã đạt được. Những nỗ lực truyền thông cần tập trung vào việc chuyển từ nhận thức ban đầu đến những hoạt động sự kiện thực tế. Sự thành công của chiến lược truyền thông sẽ phải bao gồm các lợi ích liên quan của sự hợp tác xuyên biên giới với các ưu tiên quốc gia và các chương trình, các gói lợi ích và có lưu ý đến thời điểm gây chú ý, tạo hiệu ứng truyền thông (ví dụ như các cuộc bầu cử).

Tác giả bài viết: dwrm (tổng hợp)

Nguồn tin: United Nation