Cần có những hành động khẩn cấp để kết hợp việc giảm thiểu biến đổi khí hậu với các kế hoạch phục hồi hậu COVID-19

Đại dịch COVID-19 đã chứng tỏ nhu cầu tăng cường hợp tác quốc tế khi các nước phải đối mặt với nhiều cuộc khủng hoảng toàn cầu. Các chính trị gia cần phải thể hiện khả năng lãnh đạo bằng hành động, hơn là những lời hùng biện tại Hội nghị thượng đỉnh về Biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP26) vào Chủ nhật ngày 31 tháng 10 năm 2021 tại Glasgow, Scotland tới đây. Cần phải nhanh chóng cắt giảm phát thải carbon để cải thiện sức khỏe và mang lại một tương lai bền vững, công bằng hơn. Trong bối cảnh các quốc gia cam kết hàng nghìn tỷ đô la để tái khởi động nền kinh tế của họ giữa đại dịch COVID-19, báo cáo kêu gọi các nhà lãnh đạo và các nhà hoạch định chính sách sử dụng khoản chi tiêu công này để giảm thiểu tình trạng bất bình đẳng. Việc thúc đẩy phục hồi môi trường xanh bằng cách tạo ra việc làm xanh mới, cũng như bảo vệ sức khỏe, sẽ giúp cải thiện sức khoẻ người dân trong hiện tại và tương lai.
 

Báo cáo The Lancet Countdown cho thấy nhiều quốc gia chưa có sự chuẩn bị đầy đủ để đối phó với những tác động của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe. Trong một cuộc khảo sát của Tổ chức Y tế Thế giới về sức khỏe và biến đổi khí hậu năm 2021, chỉ 45 trong số 91 quốc gia được khảo sát (49%) cho biết họ có kế hoạch hoặc chiến lược về sức khỏe và biến đổi khí hậu quốc gia. Chỉ có 8 trong số 45 quốc gia đó báo cáo rằng đánh giá của họ về tác động của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe công dân đã cho thấy sự ảnh hưởng đến phân bố dân cư và phân bổ nguồn tài chính. Cuộc khảo sát cho thấy 69% quốc gia cho biết không có đủ nguồn lực tài chính là một rào cản để thực hiện các kế hoạch này.


 

Giáo sư Anthony Costello, Giám đốc Điều hành của The Lancet Countdown cho biết: Biến đổi khí hậu đang diễn ra và chúng ta đã thấy nó gây hại cho sức khỏe nhân loại trên toàn thế giới. Khi cuộc khủng hoảng COVID-19 tiếp diễn, tất cả các quốc gia cũng đều phải đối mặt với một số vấn đề của cuộc khủng hoảng khí hậu. Báo cáo năm 2021 cho thấy dân số của 134 quốc gia đã trải qua tình trạng cháy rừng ngày càng tăng. Hàng triệu nông dân và công nhân xây dựng có thể bị mất thu nhập vì họ không thể làm việc vào một số ngày trời quá nóng. Hạn hán đang diễn ra trên quy mô rộng lớn hơn bao giờ hết. Báo cáo của The Lancet Countdown đánh giá hơn 40 chỉ số và có quá nhiều chỉ số đang ở mức cảnh báo đỏ. “Nhưng tin tốt là những nỗ lực rất lớn để khởi động nền kinh tế của các quốc gia sau đại dịch có thể được định hướng để đồng thời ứng phó với biến đổi khí hậu và COVID. Chúng ta có một sự lựa chọn. Phục hồi sau COVID-19 có thể sẽ là sự phục hồi xanh, giúp chúng ta cải thiện sức khỏe nhân loại và giảm thiểu tình trạng bất bình đẳng, hoặc đây có thể là một sự phục hồi thông thường, khiến tất cả chúng ta gặp rủi ro” - Giáo sư Anthony Costello cho biết. 
 

Báo cáo The Lancet Countdown thể hiện sự đồng thuận của các nhà nghiên cứu hàng đầu từ 38 viện hàn lâm và các cơ quan của Liên Hợp Quốc. 44 chỉ số trong báo cáo năm 2021 cho thấy sự gia tăng các tác động tới sức khỏe do biến đổi khí hậu gây ra:
 

Khả năng bùng phát dịch sốt xuất huyết, bệnh do virut chikungunya và Zika đang gia tăng nhanh, nhất là ở các nước có chỉ số phát triển con người rất cao, bao gồm cả các nước Châu Âu. Điều kiện thích hợp làm lây lan các ca nhiễm sốt rét ngày càng tăng ở các vùng cao nguyên mát mẻ hơn của các quốc gia có chỉ số phát triển con người thấp. Các khu vực xung quanh Bắc Âu và Hoa Kỳ đang dần trở thành điều kiện thuận lợi hơn cho vi khuẩn gây viêm dạ dày ruột, nhiễm trùng vết thương và nhiễm trùng máu nghiêm trọng. Ở các quốc gia có tài nguyên hạn chế, những tác động tương tự đang hủy hoại những tiến bộ trong nhiều thập kỷ nhằm kiểm soát hoặc loại bỏ những căn bệnh này. Có 569,6 triệu người sống ở độ cao dưới 5 mét so với mực nước biển hiện tại, những người này có thể đối mặt với nguy cơ lũ lụt, bão dữ dội hơn và nhiễm mặn đất và nước ngày càng tăng. Nhiều người trong số này có thể bị buộc phải rời khỏi những khu vực sinh sống này vĩnh viễn và di cư sâu hơn vào đất liền.
 

Maria Romanello, tác giả chính của báo cáo The Lancet Countdown, cho biết: “Đây là báo cáo thứ sáu của chúng tôi nhằm theo dõi tiến bộ về sức khỏe và biến đổi khí hậu và rất tiếc là chúng tôi vẫn chưa nhận thấy sự thay đổi nhanh chóng mà chúng tôi cần. Các xu hướng giảm phát thải, phát triển năng lượng tái tạo và xử lý ô nhiễm cũng chỉ được cải thiện chút ít. Năm nay, chúng ta đã chứng kiến mọi người phải hứng chịu những đợt nắng nóng gay gắt, lũ lụt và cháy rừng gây thương vong. Đây là hồi chuông cảnh báo rằng nếu chúng ta trì hoãn việc ứng phó với biến đổi khí hậu mỗi ngày thì tình hình sẽ càng trở nên nghiêm trọng hơn.
 

“Các chính phủ đang chi hàng nghìn tỷ đô la cho việc phục hồi sau đại dịch Covid. Điều này mang lại cho chúng ta cơ hội để lựa chọn một con đường an toàn, lành mạnh, phát thải ít carbon hơn, nhưng chúng ta vẫn chưa làm như vậy. Nếu có 5 đô la sử dụng để phục hồi sau COVID, thì chỉ có ít hơn 1 đô la trong đó được sử dụng để giảm lượng khí thải nhà kính, và tác động tổng thể có thể sẽ tiêu cực. Chúng ta đang phục hồi sau cuộc khủng hoảng sức khỏe, nhưng theo cách khiến chúng ta gặp nguy hiểm hơn.
 

“Đã đến lúc nhận ra rằng không ai được an toàn trước tác động của biến đổi khí hậu. Khi chúng ta hồi phục sau COVID, chúng ta vẫn còn thời gian để đi một con đường khác và tạo ra một tương lai tốt đẹp và mạnh khỏe hơn cho tất cả chúng ta.”
 

Báo cáo cho biết, vào năm 2020, có tới 19% diện tích đất liền trên thế giới bị ảnh hưởng bởi hạn hán khắc nghiệt trong bất kỳ tháng nào, trong khi trong giai đoạn 1950-1999 con số này không vượt quá 13%.
 

• Biến đổi khí hậu đang làm gia tăng tần suất, cường độ và thời gian của các đợt hạn hán, đe dọa an ninh nguồn nước, vệ sinh môi trường và năng suất lương thực, đồng thời làm tăng nguy cơ cháy rừng và hiểm hoạ từ các chất gây ô nhiễm. Sau năm 2015 là thời kỳ có nhiều khu vực bị ảnh hưởng bởi hạn hán khắc nghiệt nhất tính theo giai đoạn 5 năm. Khu vực Sừng châu Phi, nơi liên tiếp bị ảnh hưởng bởi hạn hán khắc nghiệt và mất an ninh lương thực, là một trong những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất vào năm 2020.
 

• Biến đổi khí hậu đe dọa làm trầm trọng thêm tình trạng mất an ninh lương thực, vốn đã ảnh hưởng đến 2 tỷ người vào năm 2019. Nhiệt độ tăng cao rút ngắn thời gian sinh trưởng của thực vật, điều này đồng nghĩa với năng suất suy giảm và khiến hệ thống lương thực của chúng ta ngày càng quá tải. Năng suất tiềm năng của ngô giảm 6%, lúa mì giảm 3% và gạo giảm 1,8% so với các mức năng suất tiềm năng giai đoạn 1981-2010.
 

• Nhiệt độ bề mặt biển trung bình đã tăng lên ở vùng lãnh hải của gần 70% (95 trên 136) các quốc gia ven biển được phân tích, so với giai đoạn 2003-2005. Điều này phản ánh mối đe dọa ngày càng tăng đối với việc đảm bảo nguồn cung cấp hải sản của các quốc gia này. Trên thế giới có 3,3 tỷ người phụ thuộc vào nguồn thực phẩm từ biển.
 

• Năm 2021, Tổ chức Y tế Thế giới cho biết chỉ có hơn một nửa số quốc gia từng tham gia Khảo sát toàn cầu về Y tế và Biến đổi Khí hậu (37 trên 70 quốc gia), có chiến lược quốc gia về y tế và biến đổi khí hậu, tương tự với tỷ lệ hồi năm 2018. Gần 3/4 trong số các quốc gia được khảo sát cho biết rào cản tài chính đã ngăn cản họ phát triển một chiến lược như vậy, trong khi các quốc gia khác viện lý do rằng họ thiếu những người có kỹ năng, bị hạn chế bởi COVID hoặc thiếu nghiên cứu và bằng chứng.
 

• Trên toàn thế giới, kinh phí đầu tư dành cho các hệ thống y tế nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu chỉ chiếm 0,3% tổng kinh phí dành cho hành động thích ứng với biến đổi khí hậu.