Bảo vệ tài nguyên nước

Tổng lượng mưa hằng năm vào loại trung bình khá, nhưng do phân bổ không đều giữa các vùng, các tháng trong năm, cho nên thường xảy ra tình trạng lũ lụt trong mùa mưa bão, hạn hán và thiếu nước trong các tháng mùa khô.

Theo số liệu quan trắc và tính toán, tổng lượng nước mặt có trên lãnh thổ nước ta, kể cả các dòng sông chảy qua nước ta ra biển có khoảng 830 đến 840 tỷ m3/năm; trong đó lượng nước từ các quốc gia láng giềng chảy qua đã chiếm tới 63%, lượng nước mặt sinh ra trên lãnh thổ chỉ có 37%. Ở nước ta, lượng nước mưa trong các tháng mùa mưa bão chiếm tới 70 đến 75% tổng lượng nước mưa trong năm. Ðó là những bất lợi trong việc chủ động quy hoạch và khai thác hiệu quả nguồn nước nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Trong thực tế, những năm gần đây, việc khai thác nguồn nước của các quốc gia vùng thượng nguồn hệ thống sông Hồng, sông Mê Công và tổng lượng mưa thấp hơn mức trung bình nhiều năm do biến đổi khí hậu toàn cầu  đã liên tiếp xảy ra tình trạng hạn hán, thiếu nước ở nước ta. Mặt khác, do tốc độ đô thị hóa, công nghiệp hóa và phát triển nhanh về kinh tế - xã hội, nhu cầu về nước tăng nhanh, nhưng do không quản lý tốt việc xả nước thải từ các khu công nghiệp, đô thị, làng nghề ra các hồ, ao, sông ngòi làm cho nguồn tài nguyên nước ở nước ta đang ngày càng cạn kiệt, suy thoái cả về số lượng và chất lượng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống và phát triển kinh tế - xã hội ổn định, bền vững. Theo tính toán của Tổ chức Khí tượng thế giới và Tổ chức UNESCO, đến thời điểm này, nước ta đã ở vào ngưỡng các quốc gia thiếu nước. Ðây là vấn đề cần hết sức quan tâm để tìm ra các giải pháp phát triển và bảo vệ nguồn nước một cách hợp lý, hiệu quả trong những năm tới.

Nhiều năm qua, nhất là từ khi ban hành Luật Tài nguyên nước và thành lập Hội đồng Quốc gia về tài nguyên nước, Nhà nước đã ban hành nhiều nghị định, thông tư, văn bản hướng dẫn thi hành khai thác, sử dụng và bảo vệ nguồn tài nguyên nước (cả nước mặt và nước ngầm), nhưng việc thực hiện luật và cả văn bản dưới luật về vấn đề này chưa tốt, tình trạng nguồn nước bị ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng. Nguồn nước ở nhiều dòng sông đang bị nhiễm hóa chất độc hại ở các khu công nghiệp, làng nghề, đô thị, khai thác khoáng sản xả nước thải chưa qua xử lý mà điển hình là các sông: Nhuệ, Thị Vải, Ðồng Nai, Ðáy...

Rõ ràng, quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ tài nguyên nước chưa tốt, chế tài xử phạt chưa đủ mạnh để răn đe và thắt chặt trách nhiệm trong vấn đề này của đối tượng vi phạm. Mặt khác, việc quy hoạch các khu công nghiệp xen lẫn diện tích đất canh tác nông nghiệp ở các địa phương đã và đang phá vỡ quy hoạch cấp nước và tiêu thoát nước cho sản xuất nông nghiệp, nhiều nơi nguồn nước tưới đã bị ảnh hưởng chất độc hại của các khu công nghiệp không tuân thủ vấn đề xử lý nước thải trước khi xả ra.

Qua các vụ vi phạm về xả nước thải làm ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước các sông, ngành chức năng cần phối hợp các ngành liên quan kiểm tra toàn bộ việc xử lý nước thải ở các khu công nghiệp, các khu đô thị, các khu vực khai thác khoáng sản, làng nghề để có biện pháp xử lý kịp thời. Các địa phương và các ngành liên quan cần phối hợp chặt chẽ trong việc phê duyệt quy hoạch các khu công nghiệp và vấn đề cấp, thoát nước nhằm bảo đảm vệ sinh môi trường sống và bảo vệ nguồn nước phục vụ sản xuất, đời sống dân cư trong khu vực. Ðộng viên, khuyến khích cộng đồng dân cư phát hiện kịp thời các tổ chức, doanh nghiệp vi phạm việc xả nước thải độc hại ra môi trường. Ðó là những việc làm cần thiết và cấp bách để bảo vệ nguồn nước cho sự phát triển ổn định, bền vững.