Bước chuyển trong thanh tra, kiểm tra lĩnh vực tài nguyên và môi trường

Đổi mới trong công tác thanh tra, kiểm tra theo hướng trọng tâm, trọng điểm; chuyển từ thanh tra dàn trải sang thanh tra chuyên đề, kết hợp nhiều lĩnh vực... mà các cơ quan chức năng ngành tài nguyên và môi trường (TN và MT) thực hiện thời gian qua đã mang lại những chuyển biến tích cực. Nhiều vấn đề nổi cộm, bức xúc, dư luận xã hội quan tâm được giải quyết triệt để.

Báo cáo thống kê cho thấy, trong năm qua, Bộ TN và MT đã triển khai 2.654 cuộc thanh tra, kiểm tra đối với 7.841 tổ chức, cá nhân, qua đó xử lý 1.751 tổ chức, cá nhân, với số tiền hơn 140 tỷ đồng; kiến nghị thu hồi 1.286 ha đất; 102 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất... Bộ TN và MT cũng thực hiện 24 cuộc thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường (BVMT). Đối với sở TN và MT các tỉnh, thành phố cũng thực hiện được 762 thanh tra, kiểm tra đối với 2.685 tổ chức, cá nhân, xử phạt hành chính 763 tổ chức, cá nhân, với số tiền phạt là gần 75 tỷ đồng. Tạm đình chỉ hoạt động đối với 37 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Kết quả thanh tra, kiểm tra cho thấy: Có tới 41,11% số tổ chức, cá nhân được thanh tra, kiểm tra vi phạm về môi trường.

Các sai phạm, chủ yếu tập trung vào các nhóm hành vi: Không có báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) hoặc bản cam kết BVMT; không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ các nội dung báo cáo ĐTM được phê duyệt và cam kết BVMT... Vi phạm về quản lý chất thải nguy hại; xả thải chất thải vượt tiêu chuẩn cho phép ra ngoài môi trường; thực hiện không đầy đủ chế độ báo cáo...

Trong lĩnh vực khai thác khoáng sản, phát hiện được 51,21% số tổ chức, cá nhân được thanh tra, kiểm tra có vi phạm, trong đó tập trung vào một số hành vi như: Khai thác không có giấy phép; khai thác vượt công suất cho phép; khai thác không có thiết kế mỏ, không lập bản đồ hiện trạng mỏ. Thực hiện không đúng, không đầy đủ các nội dung trong báo cáo ĐTM hoặc bản cam kết BVMT. Với những sai phạm nêu trên, các đoàn thanh tra, kiểm tra của bộ, sở TN và MT các tỉnh, thành phố đã xử phạt 395 tổ chức, cá nhân, với tổng số tiền là 12,147 tỷ đồng; kiến nghị thu hồi bốn giấy phép hoạt động khoáng sản...

Riêng tại Hà Nội, ngành TN và MT phối hợp các cơ quan liên quan đã thanh tra, kiểm tra 300 cơ sở trên địa bàn, trong đó phát hiện và xử lý 28 cơ sở vi phạm, với tổng số tiền gần 2,4 tỷ đồng. Đáng chú ý, trong năm 2014, 100% số cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng trên địa bàn theo Quyết định số 64/2003/QĐ-TTg ngày 22-4-2003 của Thủ tướng Chính phủ đã được chứng nhận hoàn thành xử lý triệt để theo quy định. Đồng thời, đang triển khai công tác đôn đốc, hướng dẫn xử lý triệt để đối với ba cơ sở mới phát sinh...

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện nội dung một cuộc thanh tra còn dàn trải, chưa xác định đúng trọng tâm, trọng điểm. Nhiều đơn vị chậm thực hiện việc báo cáo kết quả thanh tra và kết luận thanh tra so với yêu cầu, cũng như việc kiểm tra, đôn đốc xử lý sau thanh tra chưa được quan tâm đúng mức. Sự phối hợp, kết hợp trong công tác thanh tra, kiểm tra giữa Bộ TN và MT với một số bộ, ngành có liên quan và các địa phương nhiều khi chưa thật sự chặt chẽ, thiếu trao đổi thường xuyên nên hiệu quả chưa cao. Ngoài ra, một bộ phận người dân chưa nhận thức đầy đủ quy định của pháp luật, thậm chí lợi dụng việc khiếu nại, tố cáo để kéo dài thời gian, không chấp hành quyết định hành chính, có trường hợp cố tình gây rối, coi thường pháp luật và chống đối cán bộ, người có thẩm quyền...

Nhằm phát huy những kết quả đã đạt được, đồng thời tiếp tục nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra và khiếu nại, tố cáo trong thời gian tới, Thứ trưởng Nguyễn Mạnh Hiển cho rằng: Bộ TN và MT cần tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện cơ chế, chính sách về Luật TN và MT; tăng cường phối hợp giữa bộ và các địa phương trong việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra, kiểm tra hằng năm bảo đảm tính thống nhất và hiệu quả cao trong toàn ngành. Tăng cường trang, thiết bị, cơ sở vật chất cho tổ chức thanh tra để đáp ứng nhiệm vụ được giao; thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo, nhất là tại cấp địa phương... Sở TN và MT các tỉnh, thành phố, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức pháp luật của cán bộ và người dân. Đồng thời, các đơn vị cần chú trọng thực hiện việc sơ kết, tổng kết từng cuộc thanh tra để kịp thời rút kinh nghiệm.