Viện Khoa học tài nguyên nước: Tăng cường nghiên cứu khoa học gắn với thực tiễn quản lý tài nguyên nước ở trung ương và địa phương

Báo cáo một số kết quả khoa học công nghệ của Viện Khoa học tài nguyên nước giai đoạn 2017-2022, Tiến sĩ Nguyễn Anh Đức, Phó Viện trưởng Viện Khoa học tài nguyên nước cho biết, kể từ khi được thành lập theo Quyết định số 1896/ QĐ-TTg vào ngày 28 tháng 11 năm 2017 và hoạt động theo Quyết định số 838/QĐ-BTNMT ngày 16/3/2018 Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Viện Khoa học tài nguyên nước luôn xác định “hiệu quả và toàn diện” làm tôn chỉ hoạt động và là nền tảng cho các quyết sách bảo vệ và quản lý tài nguyên nước. Ban Lãnh đạo Viện luôn xác định đề xuất các nội dung nghiên cứu khoa học mũi nhọn để phục vụ công tác trực tiếp quản lý ngành tài nguyên nước cũng như phát triển đất nước. 


Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành phát biểu tại Hội thảo
 

Trong 5 năm qua, Viện đã và đang thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu về tài nguyên nước, môi trường nước, cung cấp các bản tin dự báo, cảnh báo và thông báo về tài nguyên nước gồm: ô nhiễm nguồn nước, hạn hán, xâm nhập mặn,..; tham gia thực hiện các chương trình dự án, đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ về môi trường, khí tượng thủy văn, hải dương học,… với hơn 40 đề tài, nhiệm vụ và dự án khoa học công nghệ trong và ngoài nước, góp phần thực thi và sửa đổi Luật Tài nguyên nước 2012, bảo vệ nguồn nước, hỗ trợ nhiệm vụ quản lý Nhà nước về tài nguyên và môi trường nói chung và tài nguyên nước nói riêng.
 

Song song với việc tăng cường hợp tác trong nghiên cứu khoa học và công nghệ với các Viện nghiên cứu, các đơn vị trực thuộc Bộ để thực hiện trong lĩnh vực tài nguyên nước, Viện đã chủ động gặp gỡ, trao đổi với các đối tác quốc tế hợp tác đa phương và song phương tiếp tục ghi nhận sự chủ động thúc đẩy, tăng cường mạnh mẽ với các đối tác chủ chốt như Cơ quan Quản lý tài nguyên nước quốc gia Cuba, Đại sứ quán Hà Lan, Bộ Môi trường Hàn Quốc, các tổ chức JICA, UNDP, World Bank, Tập đoàn DHI, các viện thủy lợi và trường đại học tại các quốc gia Châu Á.


TS Nguyễn Anh Đức, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Tài nguyên nước báo cáo tại Hội thảo 
 

Trong giai đoạn 2017-2022, công tác nghiên cứu khoa học của Viện đã đạt được một số kết quả nổi bật, bao gồm: Đề xuất giải pháp ứng phó sự cố vỡ đập, tính huống xả lũ khẩn cấp cho các đập khu vực Bắc Trung Bộ; xây dựng hệ thống chỉ tiêu kiểm kê tài nguyên nước. Áp dụng thử nghiệm ở lưu vực sông Ba; nghiên cứu xác định nguyên nhân sạt lở bờ sông và đề xuất công nghệ cảnh báo, dự báo mức độ sạt lở bờ sông tại một số khu vực sạt lở trọng điểm ở Đồng bằng sông Cửu Long; xây dựng hệ thống cảnh báo lũ, ngập lụt theo thời gian thực; hệ thống giám sát, cảnh báo hạn cho vùng Tây nguyên; xây dựng công nghệ giám sát hồ chứa ngoài lãnh thổ sử dụng số liệu viễn thám, đánh giá ảnh hưởng của hồ chứa ngoài lãnh thổ đến dòng chảy vào Việt Nam; xây dựng bản tin cảnh báo tài nguyên nước cho Đồng bằng sông Cửu long; đề xuất giải pháp trữ nước cho Đồng bằng sông Cửu Long.
 

Hiện nay, Viện cũng thực hiện các nhiệm vụ Khoa học công nghệ cấp quốc gia và cấp Bộ, các đề tài cấp cơ sở, các hoạt động tư vấn dịch vụ trong lĩnh vực tài nguyên nước cho các địa phương. Ngoài ra, Viện cũng được giao là đầu mối quốc gia về giám sát tổng hợp việc thực hiện Mục tiêu 6 (SDG6) về nước sạch và vệ sinh của Mục tiêu phát triển bền vững. Với nhiều công trình nghiên cứu đã đăng trên các tạp chí trong nước và quốc tế, gồm 22 bài báo đăng trên các tạp chí uy tín trong nước và 10 bài báo đăng trên các tạp chí quốc tế.
 

Phó Viện trưởng Viện Khoa học tài nguyên nước Nguyễn Anh Đức cũng cho biết, nhìn nhận những kết quả đạt được và nhận thức được những khó khăn, thách thức, Viện Khoa học tài nguyên nước đã xây dựng định hướng phát triển KH&CN trong giai đoạn 5 năm tiếp theo tập trung vào đáp ứng và giải quyết các vấn đề thực tiễn mới phát sinh về tài nguyên nước. Với các nhóm nghiên cứu mũi nhọn là quy hoạch và dự báo tài nguyên nguyên nước, công nghệ và kỹ thuật tài nguyên nước, kinh tế tài nguyên nước, Viện sẽ tập trung vào các hướng chính như ứng dụng công nghệ thông tin mới (IOT, Big data, thực tế ảo, AI...) trong dự báo, cảnh báo, và quản lý tài nguyên nước; Xây dựng hệ thống giám sát thời gian thực và cảnh báo sớm tài nguyên nước trên các lưu vực sông; Nghiên cứu công nghệ vận hành hợp lý hệ thống hồ chứa lớn nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên nước; Nghiên cứu về kinh tế tài nguyên nước gắn với sử dụng hiệu quả nguồn nước, kinh tế tuần hoàn; Nghiên cứu công nghệ phục vụ đảm bảo an ninh tài nguyên nước. 
 

Bên cạnh đó, Viện sẽ tập trung chú trọng tuyển chọn các cán bộ được đào tạo ở nước ngoài, các cán bộ có trình độ chuyên môn cao, có kinh nghiệm nghiên cứu trong lĩnh vực tài nguyên nước; đồng thời quy hoạch, đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học trình độ cao thuộc các vấn đề ưu tiên trong lĩnh vực tài nguyên nước; Cải thiện điều kiện làm việc, chế độ đãi ngộ và trang thiết bị nghiên cứu, tạo lập môi trường dân chủ trong sáng tạo, khích lệ, dẫn dắt và thúc đẩy hoạt động nghiên cứu sáng tạo; Thực hiện tốt nhiệm vụ nghiên cứu khoa học cấp Bộ, Nhà nước; Đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin, các mô hình tính toán trong công tác nghiên cứu Xây dựng cơ sở dữ liệu khoa học về các lĩnh vực nghiên cứu của Viện. Tăng cường hoạt động hợp tác, giao lưu, trao đổi học thuật quốc tế song phương và đa phương trong lĩnh vực tài nguyên nước.
 

Tại Hội thảo, các chuyên gia đã trình bày một số báo cáo báo gồm: Giới thiệu một số kết quả ứng dụng công nghệ mới trong nghiên cứu tài nguyên nước của Viện Khoa học Tài nguyên nước; phân tích sự phát triển bền vững của nước dưới đất sử dụng phương pháp mô hình, nghiên cứu tại hệ thống tầng chứa nước ven biển trà vinh; xây dựng bộ công cụ cảnh bảo nguồn nước mùa cạn vào vùng ĐBSCL; công nghệ dự bảo thủy văn phục vụ quy trình vận hành liên hồ chứa; quản lý nước trong kinh tế tuần hoàn; một số kết quả nghiên cứu trong công tác dự báo thủy văn - tài nguyên nước giai đoạn 2017-2022 của Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu.
 

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành ghi nhận và đánh giá cao những kết quả đạt được của Viện Khoa học tài nguyên nước qua 5 năm thành lập và phát triển. Các thành tựu của Viện Khoa học Tài nguyên nước bên cạnh việc góp phần củng cố thêm tri thức khoa học trong lĩnh vực tài nguyên nước còn có đóng góp trực tiếp cho hoạt động quản lý Nhà nước về tài nguyên nước. Các kết quả nghiên cứu đã đóng góp vào các nỗ lực trong việc hoàn thiện Luật Tài nguyên nước (sửa đổi), cung cấp luận cứ cho việc thực hiện xây dựng quy hoạch tài nguyên nước quốc gia và quy hoạch tài nguyên nước lưu vực sông liên tỉnh; cung cấp công cụ hỗ trợ việc điều chỉnh quy trình vận hành liên hồ chứa theo thời gian thực và nhiều nhiệm vụ khác.
 

Thứ trưởng cũng chia sẻ, lĩnh vực tài nguyên nước sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức trong thời gian tới. Biến đổi khí hậu, hoạt động khai thác và sử dụng nước đầu nguồn sông xuyên biên giới, khai thác và sử dụng nước kém hiệu quả, phân bổ tài nguyên nước chưa hợp lý có tác động trực tiếp đến số lượng, chất lượng tài nguyên nước và có nguy cơ làm gia tăng những tác hại do nước gây ra. Để có thể quản lý hiệu quả tài nguyên nước, công tác nghiên cứu khoa học về tài nguyên nước là một nội dung cốt lõi và nhiệm vụ của Viện trong thời gian tới là hết sức quan trọng và nặng nề.
 

Để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được và đảm bảo thực hiện được các nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn tới, Thứ trưởng Lê Công Thành đề nghị, Viện Khoa học Tài nguyên nước cần tập trung thực hiện một số nội dung trọng tâm như sau: Khẩn trương rà soát, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị trực thuộc Viện với phương châm đảm bảo bộ máy tinh gọn nhưng vẫn giữ vững sự ổn định. Rà soát hệ thống văn bản pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên nước và các lĩnh vực liên quan để có kế hoạch đề xuất bổ sung, hoàn thiện trong thời gian tới.
 

Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trong lĩnh vực tài nguyên nước và các đơn vị có liên quan trong và ngoài Bộ, mở rộng quan hệ với các địa phương, nắm bắt các yêu cầu thực tiễn quản lý tài nguyên nước ở Trung ương và địa phương, đề xuất được các nhiệm vụ khoa học công nghệ đáp ứng các yêu cầu thực tiễn. Ngoài ra, tiếp tục nghiên cứu ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ trong nước và quốc tế để thực hiện tốt hơn các nhiệm vụ được giao.


Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cùng các đai biểu dự hội thảo chụp ảnh lưu niệm 
 

Thứ trưởng cũng mong muốn, trong thời gian tới, tập thể lãnh đạo và toàn thể viên chức và người lao động trong Viện Khoa học Tài nguyên nước sẽ tiếp tục phát huy vai trò sáng tạo, nhiệt huyết, đáp ứng yêu cầu của lĩnh vực tài nguyên nước trong giai đoạn mới, góp phần đưa lĩnh vực khoa học về tài nguyên nước Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực.